Tifinagh

Från Wikipedia
Hoppa till navigering Hoppa till sök
Video av en Tifinagh utbildning i WikiArabia 2019 konferens i Marrakech.

Tifinagh (uttal: [tifinaɣ]) är en alfabetisk skrift som har bevarats hos tuaregerna, ett berberfolk i norra Afrika. Det används främst för att skriva korta och informella meddelanden på berberspråket Tamazight.[1] Till formella texter har normalt latinska eller arabiska bokstäver använts. [2]

Tifinagh användes allmänt av berberfolk mellan 600 f. Kr och 300 e. Kr.[3] Sedan 2003 lärs Tifinagh ut i de marockanska skolorna i samband med undervisning på Tamazight.[2] Sedan dess har böcker där tifinagh används börjat ges ut.[3]

Alfabetet består av ett tjugotal grundtecken, där vissa tecken kan kombineras till nya. Tifinagh är besläktad med den antika libyska skriften.[1] Tifinagh skrivs från vänster till höger.[2]

Bokstäver[redigera | redigera wikitext]

Färg
Färg Innebörd
  Grundläggande Tifinagh (IRCAM)
  Utökad Tifinagh (IRCAM)
  Övriga Tifinagh-bokstäver
  Moderna Tuareg-bokstäver
  Denna position används ej
Vanliga bokstäver (och modifierade bokstäver)
Kod Glyf Unicode Translitterering Namn
Latinska Arabiska
U+2D30 2D30.png a ا ya
U+2D31 2D31.png b ب yab
U+2D32 2D32.png bh ٻ yabh
U+2D33 2D33.png g گ yag
U+2D34 2D34.png gh ڲ yagh
U+2D35 2D35.png dj ج Berber-akademins yaj
U+2D36 2D36.png dj ج yaj
U+2D37 2D37.png d د yad
U+2D38 2D38.png ض yadh
U+2D39 2D39.png ض yadd
U+2D3A 2D3A.png ض yaddh
U+2D3B 2D3B.png e ه yey
U+2D3C 2D3C.png f ف yaf
U+2D3D 2D3D.png k ک yak
U+2D3E 2D3E.png k ک Tuareg yak
U+2D3F 2D3F.png ⴿ kh خ yakhh
U+2D40 2D40.png h
b
ھ
ب
yah
= Tuareg yab
U+2D41 2D41.png h ھ Berber-akademins yah
U+2D42 2D42.png h ھ Tuareg yah
U+2D43 2D43.png ح yahh
U+2D44 2D44.png æ (ɛ) ع yaa
U+2D45 Yakh.svg kh خ yakh
U+2D46 2D46.png kh خ Tuareg yakh
U+2D47 2D47.png q ق yaq
U+2D48 2D48.png q ق Tuareg yaq
U+2D49 2D49.png i ي yi
U+2D4A 2D4A.png j ج yazh
U+2D4B 2D4B.png j ج Ahaggar yazh
U+2D4C 2D4C.png j ج Tuareg yazh
Kod Glyf Unicode Translitterering Namn
Latinska Arabiska
U+2D4D 2D4D.png l ل yal
U+2D4E 2D4E.png m م yam
U+2D4F 2D4F.png n ن yan
U+2D50 2D50.png ny ني Tuareg yagn
U+2D51 2D51.png ng ڭ Tuareg yang
U+2D52 2D52.png p پ yap
U+2D53 2D53.png u
w
و
ۉ
yu
= Tuareg yaw
U+2D54 2D54.png r ر yar
U+2D55 2D55.png ڕ yarr
U+2D56 2D56.png gh (ɣ) غ yagh
U+2D57 2D57.png gh (ɣ) غ Tuareg yagh
U+2D58 2D58.png gh (ɣ)
dj
غ
ج
Ayer yagh
= Adrar yaj
U+2D59 2D59.png s س yas
U+2D5A 2D5A.png ص yass
U+2D5B 2D5B.png sh (ʃ) ش yash
U+2D5C 2D5C.png t ت yat
U+2D5D 2D5D.png ط yath
U+2D5E 2D5E.png ch (tʃ) تش yach
U+2D5F 2D5F.png ط yatt
U+2D60 2D60.png v ۋ yav
U+2D61 2D61.png w ۉ yaw
U+2D62 2D62.png y ي yay
U+2D63 2D63.png z ز yaz
U+2D64 2D64.png z ز Tawellemet yaz
= harpun-yaz
U+2D65 2D65.png دز yazz
U+2D6F 2D6F.png +w ۥ+ Labiovelariseringstecken
= Tamatart
= <super> 2D61
Digrafer (ligaturer är möjliga)
Kod Glyf Unicode Translitterering Namn
Latinska Arabiska
U+2D5C U+2D59 2D5C.png2D59.png ⵜⵙ ts تس yats
U+2D37 U+2D63 2D37.png2D63.png ⴷⵣ dz دز yadz
Kod Glyf Unicode Translitterering Namn
Latinska Arabiska
U+2D5C U+2D5B 2D5C.png2D5B.png ⵜⵛ ch (tʃ) تش yach
U+2D37 U+2D4A 2D37.png2D4A.png ⴷⵊ dj دج yadzh

Referenser[redigera | redigera wikitext]

Externa länkar[redigera | redigera wikitext]